Op naar Madeira…

Na de Portugese westkust komen we dus bij de Portugese Algarve. Dat geeft een mix van beleving: kustplaatsen vol met toeristen, grote dure (jacht)havens, veel vertier, maar ook prachtige verlaten baaien en mooie ankerplaatsen. En die laatste doen je opnieuw realiseren waarom je hier mee bezig bent…

Na het uitstapje naar Barcelona wordt het tijd om ons voor te gaan bereiden op de volgende grotere oversteek: die naar Madeira. Dat is zo’n 500 mijl varen vanaf de Algarve. Conservatief gerekend betekent dat zo’n 5 etmalen doorvaren. Met goede wind kan dit natuurlijk sneller, met slechte wind wordt het meer. Het is dus zaak weer een goed “weervenster” te hebben: een aantal dagen met de juiste wind en weersomstandigheden. Ook moeten we fourageren: genoeg eten en drinken om de tijd te overbruggen + wat extra’s voor geval dat, en ook wat extra diesel mochten we gedwongen zijn een groter stuk te moeten motoren

 Naast het weer is er nog iets wat de gemoederen bezig houdt: orka’s. Langs de Atlantische kust van Spanje en Portugal komen orka’s voor. Hun leefgebied loopt van Gibraltar tot aan Galicië, al naar gelang het seizoen en waar hun prooivis te vinden is. Normaal is dat geen probleem en zelfs een echte toeristische attractie om ze te vinden en te zien. Echter, sinds pakweg 1,5 jaar vertonen een aantal orka’s enigzins afwijkend gedrag: ze vallen zeilboten aan en met name boten rond de 10-15 meter (wij dus). Ze hebben het daarbij vooral gemunt op de roeren van de boten: ze rammen de boten, rammen de roeren, en bijten zelfs de roeren er helemaal af. Wat begon met een enkel incident in voorjaar 2020, is nu uitgelopen op een behoorlijk regelmatig fenomeen. Ook wij horen van aanvallen die plaatsvinden op plekken waar wij net een dag eerder geweest zijn (hier bijvoorbeeld). Op deze sites kun je meer informatie vinden als je wilt: https://www.orcaiberica.org/last-interactions en https://www.yachtingworld.com/cruising/orca-attacks-rudder-losses-and-damage-as-incidents-escalate-133968. Of google maar op orca attacks en je vindt van alles.

Dat is dus geen prettig idee. Als je op de oceaan aangevallen wordt door een groep orka’s en je boot onbestuurbaar wordt door het beschadigde roer, of in het ergste geval zelfs afborrelt door bijkomende beschadigingen. Het is in Portugal dus het gesprek van de dag onder de zeilers. Zeker onder hen die naar Madeira of de Canarische eilanden willen oversteken. Sommige boten verenigen zich om samen op te varen, of in ieder geval de eerste 50 mijl uit de kust om de grootste gevarenzone voorbij te zijn.  Ook wij worden benaderd maar uiteindelijk komt het daar niet van: we gaan de oversteek alleen doen.

Er lijkt een goed weervenster te zijn: na een stil begin de hele weg wind tussen de 15 en 20 knopen (windkracht 4 á 5) uit noordwest ruimend naar noordoost. Eigenlijk ideaal dus. We maken ons klaar en gooien op vrijdagochtend 17 september de trossen los en zetten koers richting Madeira.

Het begin is veelbelovend: een lekker lopend “bakstag” windje (schuin van achter) maar die valt al snel weg (was ook voorspeld), waardoor we toch maar even de motor bijzetten. Niet veel later komt er weer wind. Deze is echter veel westelijker dan was voorspeld waardoor we bijna aan de wind moeten varen. Ook neemt de wind snel toe: binnen een uur zijn we van windkracht 3 opgeschoven naar windkracht 5. De wind draait wel iets naar het west-noordwesten maar veel verder dan net halve wind komen we niet. Dan maar ietsje afvallen in de hoop dat we dat later weer goed kunnen maken als de wind verder draait.

Tegen de avond hebben we de eerste 50 mijl er op zitten en geven we elkaar een high-five in de veronderstelling dat we “Orca-territory” nu wel uit zouden moeten zijn. Dat lucht op. Ook zien we weer dolfijnen: en dat is ook een goed teken, want waar dolfijnen zijn zijn geen orka’s, dus we zijn nog blijer dan anders dat we Flipper zien. We steken nu ook de drukkere vaarroute richting de straat van Gibraltar over. Net buiten het officiële scheidingsstelsel zodat we niet recht over hoeven steken (dat moet in zo’n officiëel scheidingsstelsel, een snelweg voor schepen) en we hebben dan zelfs ook nog voorrang als zeilschip op alle motorschepen, ook al zijn wij nog zo klein en zij zo groot. Het is ook een gek gezicht om een enorme tanker zijn koers te zien aanpassen om ons voor te laten gaan.

Als we de nacht in gaan neemt de wind nog verder toe. Uitendelijk komen we rond de 25 knopen uit met uitschieters naar 30. Windkracht 6 a 7 dus, al weet ik niet of ik onze windmeter helemaal moet vertrouwen. We gaan de avond en nacht in met het grootzeil op het derde rif (kleiner kan niet behalve helemaal weghalen) en de binnenfok deels weggerold. Harde wind geeft ook een ruwere zee. Uiteindelijk ook zo ruw dat No zeeziek wordt. Een primatourtje biedt geen soelaas (al was het maar omdat die er vrij snel weer wordt uitgespuugd) en ook de Duitse kauwgom werkt niet genoeg. Er zit maar één ding op: naar bed en slapen. Ik blijf in de kuip en doe hazeslaapjes van 30 minuten. Na de shipping lane zien we eigenlijk toch geen andere boten meer.

‘s Morgens gaat het wel iets beter maar nog niet helemaal: tijd voor rigoreuzere maatregelen dus: de anti-zeeziekte pleister. Die werkt wel. No knapt op en is de rest van de rit okay. De wind blijft aardig doorstaan; soms halen we het derde rif er even uit maar voor de nacht gaat hij er weer in. Het blijft dus wat onrustig maar we maken wel goede voortgang: meer dan 130 mijl in 24 uur dus dan zullen we ook wat eerder aankomen. ‘s Nachts schrik ik nog een keer wakker als de windvaanbesturing is losgeschoten: door de ruige omstandigheden is er iets afgebroken. Bij daglicht kan ik het provisorisch repareren en de rest van de trip doet hij het weer naar behoren.

Pas op maandag neemt de wind ietsje verder af en kunnen we weer wat meer zeil voeren. Dan volgen op maandag aan het begin van de avond weer de verlossende woorden: “Land in zicht!”. Het is het kleine eiland Porto Santo wat op zo’n 30 mijl afstand van Madeira ligt. We besluiten daar naar toe te varen om het anker uit te kunnen gooien. Rond middennacht bereiken we de ankerplaats. Na wat zoeken in het donker vinden we een plekje, gooien het anker uit, nemen een aankomstbiertje en vallen daarna in een diepe coma om bij te slapen. We hebben het gehaald: 490 mijl in 86 uur (5,7 knopen gemiddeld, niet slecht), een mooie tocht maar wel wat zwaar.

Porto Santo blijkt een alleraardigste ankerplaats te zijn. Een klein eilandje (we huren een scootertje en crossen het eiland rond), prachtig helder water, een leuk baaitje en niet té druk of toeristisch. We moeten wel officeel inklaren en zelfs papieren Covid certificaten overleggen, ondanks dat het Portugal en dus EU zou moeten zijn. Het heeft wat voeten in de aarde, maar de grenspolitie is wel allervriendelijkst. Uitklaren moet ook als we een paar dagen later weer vertrekken naar het “echte” Madeira.

Onderweg komt de bonus: waar we eerder blij waren dolfijnen te zien naast de boot en waar we vooral blij waren géén orka’s te zien naast de boot, hoor ik nu opeens een hard “PSSHHHTTT” naast de boot en zie een grote schuimplek in het water. Wat was dat??  Toch niet alsnog orka’s? Niet veel later wordt het duidelijk: een walvis!! Vlak naast de boot komt een walvis even boven water om adem te halen. Hij blijft enkele minuten met ons mee zwemmen, komt nog een paar keer boven, zwemt wat achter en onder de boot door, toont ons zijn buik, en gaat even later weer zijn eigen weg. Wat een prachtig gezicht. Zo’n groot beest (“even groot als de boot” zoals No uitroept) vlak bij de boot en fantastisch relaxed met ons mee aan het zwemmen (Het was een zogenaamde Brydevinvis hebben ze me op Madeira verteld). Dit maakt de trip naar Madeira nu al de moeite waard!